Dlaczego Niemcy są Niemcami, a Włosi Włochami?

Każdy wie, że nazwa Polski wywodzi się od Polan, ale jaka jest geneza nazw innych krajów? To pytanie, którego być może nigdy nie zadaliście, ale które wiąże się z bardzo ciekawymi odpowiedziami.

Niemcy

Istnieją dwie główne teorie dotyczące pochodzenia tej nazwy. Według pierwszej może ona wywodzić się od słowa „niemi” – w znaczeniu „niezrozumiali”, „mówiący niezrozumiałym językiem” (podobną etymologię ma słowo „niemowlę”). Za tą tezą przemawia fakt, że ludzi mieszkających w Karpatach, a posługujących się językiem niemieckim, określano w średniowieczu „Głuchoniemcami”. Druga teoria mówi, że nazwa wywodzi się od starożytnego plemienia Nemeti. Jeżeli chcesz odwiedzić naszych najbliższych sąsiadów, bilety autokarowe do Niemiec kupisz w portalu BiletyAutokarowe.pl

Dania

Używana do dziś w Polsce nazwa „Dania” pochodzi jeszcze z czasów starożytnych. Wówczas określano tak ziemie zamieszkane przez plemiona Dunów. Sami Duńczycy od kilkuset lat mówią na swój kraj „Danmark” – nazwa ta jest zbitkiem słów „dhen” (niska, płaska) i „mark” (marchia).

Anglia

Nazwa „Anglia” pochodzi od plemiona Anglów, którzy w V wieku pojawili się na Wyspach Brytyjskich. W starożytności dzisiejszą Anglię nazywano jednak Albionem. Dlaczego? Mogło chodzić o białe (po łacinie: albi) klify na wybrzeżu hrabstwa Kent, albo o imię syna Posejdona – Albiona – którego domem miały być właśnie Wyspy Brytyjskie.

Włochy

Wbrew pozorom nazwa ta nie wywodzi się od „włosów”. W starożytności Italię zamieszkiwał lud Wolków, których w Polsce określano mianem Wołchów (tak jak wszystkie ludy romańskie – stąd też Wołoszczyzna w dzisiejszej Rumunii). Z czasem nazwa ewoluowała do dzisiejszych „Włochów”.

No dobrze, ale skąd wzięła się nazwa używana na całym świecie, czyli „Italia”? Hipotez jest wiele. Być może początek dał jej starożytny władca Italo, a być może lud Taliani, wywodzący się ze starożytnego miasta Tala. Być może Italia to niegdysiejsza „Aithalia”, czyli „ognista kraina”, jak określano w starożytnej Grecji okolice wulkanu Etny; a być może jest to zniekształcona forma „Vituli” – „Ziemi Bydląt”, z której wywodził się lud Italioti z południowej części półwyspu.

Węgry

W języku węgierskim Węgier to Magyar, a Węgry to Magyarország – obie nazwy wywodzą się od słowa „megyen”, oznaczającego „lud mówiący”. Dlaczego więc nie mówimy „Madziarowie”, tak jak niektóre narody słowiańskie? Skąd wzięły się „Węgry” lub podobnie brzmiące „Hungary”? Są to pochodne nazwy plemienia Ongurów, czyli przodków dzisiejszych Węgrów.

Japonia

Japończycy nazywają swój kraj Nippon (lub Nihon), co oznacza „Kraj Wschodzącego Słońca”. Jest to nazwa wywodząca się z Chin, a odnosząca się do umiejscowienia wyspiarskiego kraju – z perspektywy Chińczyków leży on bowiem na wschodzie. Dlaczego zatem nie mówimy „Nippon” i „Nippończycy”? „Japonia” to wariacja nazw Nipponu używanych w językach malajskim, kantońskim i mandaryńskim. Brzmią one kolejno: Japang, Jatbun i Jipangu. Posługujemy się nimi, ponieważ to właśnie ich używał Marco Polo, którego relacje były głównym źródłem wiedzy Europejczyków o Azji.

Rosja

„Rosja” wywodzi się od „Rusi”, ale skąd wzięła się „Ruś” i co ona oznacza? Niektórzy szukają jej początków w greckiej nazwie „Rhos”, określającej rzekę Wołgę; inni – w starofińskim słowie „Ruotsi”, czyli „ludzie z wybrzeża”. Możliwe jednak, że „Ruś” to przekształcone słowo „rossieja”, czyli „daleka, rozsiana ziemia” – ojczyzna ludu Roksolanów.

Australia

Dzisiejsza „Australia” wywodzi się z opisowej nazwy kontynentu: „Terra Australis Incognita”, oznaczającej „nieznany południowy kraj”. Europejczycy używali jej aż do połowy XVIII wieku. Termin ten ukuł w starożytności Arystoteles, a rozpropagował Ptolemeusz – obaj podejrzewali bowiem, że w południowej części Oceanu Indyjskiego znajduje się ląd, który równoważy masę kontynentów północnych. Jego istnienie nie zostało dowiedzione, jednak idea mocno zakorzeniła się w nauce. Aż do średniowiecza kartografowie próbowali odgadnąć wielkość dzisiejszej Australii. Na wielu mapach przedstawiano ją jako ląd większy nawet niż Antarktyda.

Egipt

W starożytności Egipt był określany mianem „Kemet” – „Czarna Ziemia”. Współcześni Egipcjanie nazywają go Misr, zaś oficjalna nazwa to Junhuriyah Misr al-Arabiyah, czyli Arabska Republika Egiptu. „Misr” oznacza po prostu „kraj”. „Egipt” natomiast pojawił się w okresie funkcjonowania nazwy Hwt-ka-Ptah, tłumaczonej jako „Świątynia duszy Ptaha”. Ze względu na trudności z jej wymówieniem Grecy przemianowali kraj na Aegyptus – pochodną wyrażenia „Aigaiou huptios”, czyli „pod Morzem Egejskim”.

Czad

Czad wziął swoją nazwę od jeziora Czad. Jego pierwotna nazwa „Tsade” to słowo oznaczające „jezioro”, wywodzące się z języka ludu Kanuri. Innymi słowy: Czad to kraj nazwany „Jezioro” od jeziora zwanego po prostu „Jezioro”. Jak na ironię, większą część Czadu stanowi pustynia.

Zimbabwe

W języku plemion Bantu „zimba” oznacza „domy”, zaś „bahwe” – kamienie. „Zimbabwe” to zatem „kamienne domy”, choć według niektórych źródeł: „kamienny dom”; językoznawcy wskazują jednak, że „zimba” to rzeczownik w liczbie mnogiej. Nazwa pochodzi od znajdujących się w kraju ruin starożytnego miasta Wielkie Zimbabwe. W latach 1964-1980 Zimbabwe nosiło nazwę Rodezja – od Cecila Rhodesa, założyciela brytyjskiej kolonii.

Chile

To kolejna z nazw, której pochodzenie nie jest jasne. Według jednej z teorii wywodzi się ona od dźwięku wydawanego przez zamieszkujące Chile ptaki potocznie nazywane „trile”. Etymolodzy doszukują się korzeni nazwy także w słowach pochodzących z języka używanego przez plemię Quechua: „chili” (zimno), „tchili” (śnieg) czy „chiri” (pustynia). Najprawdopodobniej jednak nazwę zaczerpnięto z języka plemienia Aymara, w którym „chili” oznacza „koniec świata” (w sensie geograficznym).

Urugwaj

„Urugwaj” wywodzi się od rzeki przepływającej przez kraj, której nazwa pochodzi z języka Indian z plemienia Guarani. Oznacza ona – w zależności od źródła – „rzekę ptaka”, „rzekę kolorowego ptaka” lub „ptasi ogon”.

Kanada

W języku Indian z plemion Irokezów i Huronów „kanata” to słowo określające „osadę”. Podróżnik Jacques Cartier używał go w odniesieniu do terenu podbitego przez wodza Donnaconę, zaś z czasem „Kanadą” zaczęto nazywać cały tamtejszy region. W końcu nazwa stała się oficjalnym określeniem francuskiej kolonii. Kanada jako państwo uzyskała autonomię w roku 1931.

* * *

Zdjęcia: Jack Zalium, Flickr CC; Justin Henry, Flickr CC.

Autor: Turisticus

Kto nie lubi odpocząć od szarej codzienności przynajmniej w wolny weekend? Nie znam lepszego sposobu niż wyjazd do jakiegoś ciekawego miasta.