TURISTICUS

Pozornie proste herby niektórych polskich miast często kryją skomplikowaną symbolikę. Przyglądamy się ich genezie i ukrytym znaczeniom.

Augustów

Enigmatyczny herb Augustowa został nadany miastu w roku 1557 przez króla Zygmunta II Augusta. Litery A i S to monogram króla, wykaligrafowany na czerwonym – symbolizującym władzę – tle. P i R oznaczają „Poloniae Rex” – „król Polski”. „Korona” jest w rzeczywistości mitrą Wielkiego Księcia Litewskiego, która znalazła się na herbie z dwóch powodów. Po pierwsze: Zygmunt August był władcą Polski i Litwy; po drugie: miasto Augustów leżało przy granicy z Litwą.

Brodnica

Na pierwszy rzut oka dłoń z herbu Brodnicy wykonuje gest ostrzegawczy, lecz według oficjalnego wytłumaczenia jest ona uniesiona na powitanie – oznacza gościnność, życzliwość i praworządność. Herb, który funkcjonuje od XIV wieku, początkowo miał jednak inne znaczenie. Według legendy w Brodnicy pojawił się kiedyś Rusin zamierzający ukraść berło przebywającemu w mieście królowi Kazimierzowi Odnowicielowi. Złodzieja złapano i za karę odcięto mu prawą dłoń. To właśnie ona stała się symbolem miasta, zaś czerwone tło herbu symbolizowało krew.

Chełmno

Dość enigmatyczny herb Chełmna przedstawia dziewięć wzgórz, na których położone jest miasto. U ich podnóża przepływa Wisła, zaś znajdujący się pośrodku krzyż maltański symbolizuje chrześcijaństwo. Miasto ma własny herb od XIII wieku, lecz pierwotnie wyglądał on zdecydowanie mniej interesująco: przedstawiał rycerza z chorągwią.

Goleniów

Wedle legendy miasto Goleniów założył książę Barnim I Dobry, zobaczywszy w wodzie tutejszej rzeki (albo jeziora) odbicie księżyca i dwóch gwiazd. Obraz uwieczniono na herbie. W rzeczywistości jednak pierwszy herb Goleniowa przedstawiał łódź, z której wyrastało potężne drzewo; dwa półksiężyce zaczęły reprezentować miasto dopiero w XVII wieku. Wygląd tarczy prawdopodobnie został zainspirowany średniowiecznymi goleniowskimi monetami, na których znajdowały się właśnie dwa półksiężyce i gwiazdy. Nie wiadomo jednak, dlaczego przejęto ten symbol. Jedno jest pewne: był łatwiejszy do narysowania niż rozłożysty dąb.

Łask

Czy to kolumna? Kotwica? Nie – herb Łasku przedstawia wieżę bez blanek (pierwotnie maszt bez żagla), znajdującą się pośrodku statku ozdobionego lwimi głowami. O jego kształcie zdecydował król Aleksander Jagiellończyk w 1504 r. Łask reprezentuje jedna z odmian Korabia – herbu przedstawiającego statek, na którym przodkowie rycerskiego rodu Korabitów mieli przybyć do Polski. Wśród nich rzekomo znajdowali się również Lacy, od nazwiska których wywodzi się nazwa miasta.

Skarżysko-Kamienna

Herb Skarżyska-Kamiennej to projekt stosunkowo nowy: powstał w roku 1968. Pierwotny krój – opracowany około roku 1928, czyli po rozszerzeniu nazwy miasta o jej pierwszy człon – zaginął podczas II wojny światowej; przedstawiał on snop zboża pomiędzy dwoma młotami. Nowy herb wyłoniono w ramach konkursu plastycznego. Zwyciężyła propozycja symbolicznie przedstawiająca trzy główne grupy zawodowe Skarżyska-Kamiennej: kolejarzy (skrzydełko, które nosili oni na mundurach), przedstawicieli przemysłu metalowego (koło zębate) i odlewników (łyżka odlewnicza).

Sosnowiec

Ten wyjątkowo nietypowy herb powstał w roku 1904, czyli dwa lata po nadaniu Sosnowcowi praw miejskich. Niebieski „krawat” to połączenie dwóch rzek: Białej Przemszy i Czarnej Przemszy. Czerwona linia symbolizuje granicę – bowiem na terenie dzisiejszego Sosnowica niegdyś graniczyły ze sobą Rosja, Austria i Prusy. Żółto-czarne pasy to natomiast pokłady węgla kamiennego: symbol niegdyś kwitnącego w mieście przemysłu węglowego. Murowana korona przedstawia zaś przemysł hutniczy, a ręka z młotem – robotnicze tradycje miasta.